کالیبراسیون سمپلر فرآیندی است که طی آن دقت، صحت و قابلیت اطمینان ابزارهای حجم‌برداری مانند میکروپیپت‌ها یا سمپلرها ارزیابی و تنظیم می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از روش وزن‌سنجی و بر پایه استانداردهای بین‌المللی مانند ISO 8655 انجام می‌گیرد، که در آن حجم برداشت‌شده از دستگاه با جرم واقعی آب مقایسه می‌شود تا خطای سیستماتیک و تصادفی دستگاه مشخص گردد. هدف اصلی، کاهش انحراف از مقدار واقعی و اطمینان از تطابق عملکرد سمپلر با نیازهای کیفی آزمایشگاه است، چراکه حتی اختلافات کوچک در حجم می‌توانند نتایج آزمایش را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهند.
آزمایشگاه کالیبراسیون سمپلر نیکوفارمد
آزمایشگاه کالیبراسیون نیکوفارمد با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، محیط کنترل‌شده و کارشناسان متخصص، خدمات کالیبراسیون دقیق و قابل‌اعتماد برای انواع سمپلرهای آزمایشگاهی را ارائه می‌دهد. این خدمات مطابق با الزامات استاندارد ISO 8655 و تحت اعتبارنامه بین‌المللی ISO/IEC 17025 انجام می‌شود که صحت، تکرارپذیری و اطمینان از دقت در اندازه‌گیری حجم را تضمین می‌کند.
جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.
روش انجام کالیبراسیون سمپلر
کالیبراسیون سمپلر بر اساس استاندارد ISO 8655 به‌منظور اطمینان از صحت (accuracy) و تکرارپذیری (precision) در حجم‌های نمونه‌برداری انجام می شود. این استاندارد الزاماتی را برای تجهیزات، شرایط محیطی، تعداد تکرارها و معیارهای پذیرش تعیین می‌کند.
بر اساس استاندارد ISO 8655، کالیبراسیون سمپلرها به‌منظور اطمینان از دقت و صحت در انتقال حجم مایعات، باید با روش‌های دقیق و کنترل‌شده انجام شود. دو روش اصلی مورد تأیید برای این منظور عبارتند از:
روش وزن‌سنجی (Gravimetric Method)
این روش مرجع استاندارد ISO 8655 محسوب می‌شود و مبتنی بر وزن‌کردن آب مقطر تخلیه‌شده از سمپلر با ترازوی تحلیلی است. سپس وزن بر اساس دمای محیط به حجم تبدیل می‌شود.
نکات فنی مهم
- استفاده از آب دی‌یونیزه‌شده با دمای محیط (20–25°C)
- تکرار حداقل 10 بار تخلیه برای هر حجم اسمی
- استفاده از ترازوی با حداقل وضوح 0.01 mg برای میکرولیترها
- محاسبه خطای سیستماتیک (Accuracy Error) و خطای تصادفی (Precision Error) مطابق جداول پذیرش ISO 8655-6
روش رنگ‌سنجی (Photometric Method)
در این روش، یک محلول رنگی با جذب نوری مشخص (مانند KMnO₄ یا کروموپروتئین‌ها) با استفاده از سمپلر برداشته شده و میزان جذب آن در طول‌موج خاص با اسپکتروفتومتر سنجیده می‌شود.این روش بیشتر برای حجم‌های پایین یا سمپلرهای چندکاناله که شرایط وزن‌سنجی دشوار است کاربرد دارد.
نکات فنی مهم
- استفاده از محلول‌های استاندارد با جذب پایدار
- اندازه‌گیری در طول‌موج مشخص (مثلاً 520 نانومتر برای KMnO₄)
- تبدیل جذب نوری به حجم از طریق منحنی کالیبراسیون
- کنترل دمای محلول و دستگاه برای کاهش خطای سیستماتیک
هر دو روش کالیبراسیون سمپلر باید در شرایط محیطی کنترل‌شده و توسط افراد آموزش‌دیده انجام شوند. روش وزن‌سنجی اولویت دارد و برای صدور گواهی رسمی توصیه می‌شود، اما روش رنگ‌سنجی مکملی مناسب برای بررسی سریع یا شرایط خاص است.
جهت کسب اطلاعات در رابطه با کالیبراسیون انواع وزنه کلیک کنید.
حداکثر خطایی که یک سمپلر می‌تواند داشته باشد چقدر است؟
در فرآیند کالیبراسیون سمپلرها مطابق با استاندارد ISO 8655، حداکثر خطای مجاز هر سمپلر (Systematic Error) وابسته به حجم اسمی آن است و به‌صورت درصدی از حجم یا به‌صورت مطلق (µL) بیان می‌شود. این خطاها معیار تعیین‌کننده برای تأیید یا رد عملکرد سمپلر محسوب می‌شوند.
برای سمپلرهای با ظرفیت بسیار پایین (1 µL)، انحراف حجمی تا ۵٪ قابل‌قبول است، زیرا در این محدوده خطاهای فیزیکی و تبخیری نقش چشم‌گیری دارند.
در حجم‌های حدود 2 µL، دقت به‌صورت نسبی افزایش یافته و حداکثر ۴٪ خطا مجاز است.
در مدل‌های 5 میکرولیتر، آستانه خطای مجاز ۲.۵٪ تعیین شده که نمایانگر کاهش اثر خطاهای عملیاتی است.
برای ظرفیت‌های میانه مانند 10 و 20 µL، به ترتیب ۱.۲٪ و ۱٪ انحراف حجم به‌عنوان حداکثر خطای مجاز تعریف می‌شود.
در بازه‌های 50 تا 1000 µL، اغلب میزان خطای قابل‌پذیرش به ۰.۸٪ کاهش می‌یابد، زیرا افزایش حجم باعث کاهش تأثیر خطای نسبی می‌شود.
این مقادیر، مرجع ارزیابی سلامت عملکرد سمپلر هستند و در صورت عبور از آن‌ها، دستگاه باید تنظیم مجدد یا تعمیر شود.
Reference:iso.org