آزمون اندازه گیری آفلاتوکسین چیست؟
آزمون اندازه گیری آفلاتوکسین یک روش تخصصی در شیمی تجزیه است که برای شناسایی و تعیین غلظت آفلاتوکسینها – ترکیبات سمی تولیدشده توسط برخی قارچهای آسپرژیلوس – در مواد غذایی و خوراک دام استفاده میشود. این آزمون معمولاً با استفاده از تکنیکهای کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)، کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)، یا الایزا (ELISA) انجام میشود. ابتدا نمونه غذایی تحت فرایند استخراج و تمیزسازی قرار میگیرد تا آفلاتوکسینها جدا شوند، سپس مقدار آنها با روش انتخابی اندازهگیری میشود. دقت، حساسیت بالا و قابلیت تشخیص در مقادیر بسیار کم از الزامات این آزمون بهشمار میآیند، زیرا آفلاتوکسینها حتی در مقادیر اندک میتوانند برای سلامت انسان و حیوان خطرناک باشند.
جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.
اهمیت انجام آزمون اندازه گیری آفلاتوکسین
آفلاتوکسینها سموم بسیار خطرناکی هستند که توسط برخی قارچها مانند آسپرژیلوس در شرایط گرم و مرطوب تولید میشوند. این سموم ممکن است در مواد غذایی مانند ذرت، بادامزمینی، خشکبار و خوراک دام وجود داشته باشند. مصرف این مواد آلوده حتی در مقادیر کم میتواند باعث آسیبهای جدی به کبد، تضعیف سیستم ایمنی، و در موارد طولانیمدت منجر به سرطان، بهویژه سرطان کبد شود. بنابراین، انجام تست آفلاتوکسین برای شناسایی و حذف محصولات آلوده از زنجیره غذایی، نقشی اساسی در حفظ سلامت عمومی دارد.
از سوی دیگر، این آزمون برای رعایت استانداردهای ایمنی مواد غذایی که توسط سازمانهای جهانی و قوانین کشورهای مختلف تعیین شدهاند، کاملاً ضروری است. محصولات کشاورزی که میزان آفلاتوکسین آنها از حد مجاز بیشتر باشد، نه تنها در بازارهای داخلی غیرقابلعرضه هستند، بلکه در صادرات نیز رد میشوند. همچنین، این تستها برای حفظ سلامت دام و طیور، افزایش کیفیت محصولات کشاورزی و حفظ اعتبار تولیدکنندگان در بازار اهمیت بالایی دارد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آزمون های فیزیک و شیمیایی کلیک کنید.
استاندارد آزمون اندازه گیری آفلاتوکسین
آزمون اندازهگیری آفلاتوکسین بر اساس استانداردهای بینالمللی و ملی دقیق و شناختهشدهای انجام میشود تا دقت، صحت و قابلیت مقایسه نتایج در سراسر جهان تضمین شود. در سطح بینالمللی، کمیته کدکس آلیمنتاریوس (Codex Alimentarius) که زیر نظر سازمانهای FAO و WHO فعالیت میکند، حدود مجاز و روشهای آزمون آفلاتوکسین را تعیین کرده است. همچنین استانداردهای ISO مانند ISO 16050 روشهای تعیین آفلاتوکسین B1، B2، G1 و G2 در مواد غذایی با استفاده از کروماتوگرافی مایع را مشخص میکنند.
در سطح ملی، بسیاری از کشورها از جمله ایران، استانداردهای خاص خود را تدوین کردهاند. در ایران، سازمان ملی استاندارد ایران (ISIRI) استانداردهایی مانند استاندارد ملی ایران به شماره 5925 را برای تعیین آفلاتوکسین در مواد غذایی بهویژه خشکبار ارائه کرده است. این استانداردها معمولاً بر پایه روشهای بینالمللی مانند HPLC یا ELISA تنظیم شدهاند و با مقررات ایمنی غذایی کشور همراستا هستند.
جهت آشنایی با آزمون اندازه گیری ویتامین ها کلیک کنید.
روش انجام آزمون اندازه گیری آفلاتوکسین چگونه است؟
نمونهبرداری (Sampling)
این مرحله بسیار حیاتی است چون توزیع آفلاتوکسین در مواد غذایی یکنواخت نیست.
نمونهها از نقاط مختلف محموله (مثلاً کیسههای مختلف بادامزمینی یا ذرت) برداشته و با هم مخلوط میشوند تا یک نمونه نماینده (Representative Sample) به دست آید.
آسیاب و همگنسازی (Grinding & Homogenization)
نمونه ترکیبی آسیاب میشود تا به شکل پودر ریز و یکنواخت درآید.
این کار باعث میشود که آفلاتوکسینها در کل نمونه بهطور یکنواخت پخش شوند.
استخراج (Extraction)
مقداری از نمونه پودرشده با حلال مناسب (معمولاً مخلوط متانول:آب یا استون:آب) مخلوط میشود.
مخلوط بهمدت مشخصی تکان داده میشود تا آفلاتوکسینها به فاز مایع (حلال) منتقل شوند.
سپس فاز مایع جدا شده و به مرحله بعد فرستاده میشود.
تمیزسازی یا جداسازی (Clean-up)
در این مرحله، ترکیبات مزاحم مثل چربیها، قندها یا رنگها از محلول استخراجشده جدا میشوند.
این کار معمولاً با استفاده از ستون ایمونوافینیتی (Immunoaffinity Column, IAC) انجام میشود که بهطور خاص آفلاتوکسینها را جذب کرده و بقیه ترکیبات را حذف میکند.
پس از شستوشوی ستون، آفلاتوکسین با یک حلال قوی از ستون جدا میشود.
آنالیز نهایی (Detection & Quantification)
دو روش متداول در این مرحله:
HPLC (کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا)
- محلول خالصشده به دستگاه HPLC تزریق میشود.
- دستگاه با استفاده از یک ستون و آشکارساز فلورسانس یا UV، آفلاتوکسینها را جدا کرده و مقدار دقیق هر نوع (B1, B2, G1, G2) را اندازهگیری میکند.
ELISA (آزمون ایمونواسی آنزیمی)
- روش سادهتر و ارزانتر برای غربالگری اولیه.
- از آنتیبادیهایی استفاده میشود که فقط به آفلاتوکسینها متصل میشوند.
- شدت رنگ تولیدشده در واکنش، نشاندهنده مقدار آفلاتوکسین در نمونه است.
محاسبه و تفسیر نتایج
نتایج به صورت ppb (قسمت در میلیارد) گزارش میشود.
سپس این مقدار با حدود مجاز تعیینشده توسط سازمانهای استاندارد (مانند Codex یا ISIRI) مقایسه میشود.
اگر مقدار آفلاتوکسین بیشتر از حد مجاز باشد، محصول مردود اعلام میشود.
گزارشدهی
گزارشی شامل نوع نمونه، روش آزمون، مقادیر اندازهگیریشده و نظر نهایی تهیه میشود.
این گزارش پایه تصمیمگیری برای مصرف، توزیع، یا معدومسازی محصول خواهد بود.
آزمایشگاه همکار نیکوفارمد بهعنوان یکی از مراکز معتبر و تاییدشده، آزمون اندازهگیری آفلاتوکسین را با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و بر اساس استانداردهای ملی و بینالمللی انجام میدهد.
نیکوفارمد با استفاده از روشهای دقیق و حساس، قادر به شناسایی و اندازهگیری انواع آفلاتوکسینها میباشد. دقت بالا، رعایت اصول کنترل کیفیت، و ارائه نتایج قابل استناد، نیکوفارمد را به یکی از گزینههای مطمئن برای انجام این آزمون تبدیل کرده است.