آزمون اکسیداسیون و احیا چیست؟

آزمون اکسیداسیون و احیا به روش تیتراسیون بر اساس واکنش‌های انتقال الکترون بین مواد انجام می‌شود. در این نوع تیتراسیون، یک ماده به عنوان اکسنده (که الکترون می‌گیرد) و ماده دیگر به عنوان کاهنده (که الکترون می‌دهد) عمل می‌کند. به‌عنوان مثال، محلول پرمنگنات پتاسیم (KMnO₄) معمولاً به عنوان عامل اکسنده به کار می‌رود و با کاهش آن، تغییر رنگ مشخصی ایجاد می‌شود که به عنوان نقطه پایانی تیتراسیون شناخته می‌شود. این روش برای تعیین غلظت مواد احیاکننده یا اکسنده ناشناخته به کار می‌رود و در صنایع دارویی، غذایی و کنترل کیفیت آب کاربرد زیادی دارد.

جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.

مراحل آزمون اکسیداسیون و احیا به روش تیتراسیون

تهیه محلول‌های استاندارد و نمونه

محلول تیترانت (اکسنده یا کاهنده، مانند KMnO₄) را با غلظت مشخص تهیه کرده و در بورت می‌ریزند. محلول نمونه (ماده مجهول) نیز در ارلن مایر آماده می‌شود.

تنظیم شرایط محیطی (معمولاً اسیدی)

به محلول نمونه، چند میلی‌لیتر اسید (مانند H₂SO₄) اضافه می‌شود تا محیط واکنش مناسب شود، چون بسیاری از واکنش‌های ردوکس در محیط اسیدی انجام می‌گیرند.

افزودن معرف (در صورت نیاز)

اگر تیترانت رنگ مشخصی ندارد، معرفی مانند نشاسته به محلول اضافه می‌شود. ولی اگر از پرمنگنات استفاده شود، نیازی به معرف نیست چون خود دارای رنگ بنفش مشخص است.

انجام تیتراسیون

محلول تیترانت به آرامی از بورت به نمونه اضافه می‌شود تا واکنش کامل شود. پایان واکنش معمولاً با تغییر رنگ مشخص می‌شود (مثلاً ظاهر شدن رنگ بنفش پایدار در پرمنگنات).

محاسبه غلظت ماده مجهول

با استفاده از حجم مصرف‌شده از تیترانت و رابطه‌های استوکیومتری واکنش، غلظت دقیق ماده مورد نظر محاسبه می‌شود.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آزمون های فیزیک و شیمیایی کلیک کنید.

اهمیت انجام آزمون اکسیداسیون و احیا

آزمون اکسیداسیون و احیا امکان اندازه‌گیری دقیق غلظت ترکیبات اکسیدکننده یا احیاکننده در نمونه‌های مختلف را فراهم می‌سازد. این روش در کنترل کیفیت صنایع دارویی برای تعیین غلظت ترکیباتی مانند ویتامین C یا پراکسید هیدروژن، در تحلیل آب و فاضلاب برای سنجش مقدار پرمنگنات یا آهن دو ظرفیتی، و نیز در ارزیابی ترکیبات ضدعفونی‌کننده و سفیدکننده‌ها نقش حیاتی دارد. در صنایع غذایی نیز برای بررسی سطح آنتی‌اکسیدان‌ها از این روش بهره گرفته می‌شود.

از جمله نمونه‌هایی که نیاز به این آزمون دارند می‌توان به آب‌های طبیعی و صنعتی، داروهای حاوی ترکیبات فلزی، مواد ضدعفونی، محلول‌های صنعتی و حتی برخی از نوشیدنی‌ها اشاره کرد.

جهت آشنایی با آزمون تعیین میزان ویسکوزیته کلیک کنید.

طبق تجربه انجام آزمون اکسیداسیون و احیا یک نمونه دارویی، نشان داده شد که تیتراسیون با استفاده از پرمنگنات پتاسیم به دلیل رنگ مشخص آن و عدم نیاز به شناساگر خارجی، روشی بسیار کارآمد و دقیق برای تعیین مقدار ویتامین C در قرص‌های جوشان بود. مشاهده تغییر رنگ محلول در نقطه پایانی، تشخیص را ساده و تکرارپذیر می‌کرد که از نظر عملیاتی بسیار ارزشمند است.

آزمایشگاه همکار نیکوفارمد به‌عنوان بزرگ‌ترین و مجهزترین مجموعه کنترل کیفی کشور، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیم تخصصی شیمی تجزیه، انواع آزمون‌های تخصصی از جمله آزمون اکسیداسیون و احیا را مطابق استانداردهای ملی و بین‌المللی برای نمونه‌های دارویی، غذایی و صنعتی انجام می‌دهد