آزمون اندازه گیری میزان چربی چیست؟
آزمون اندازه گیری میزان چربی به روش سوکسله، یک روش استاندارد و دقیق برای استخراج و تعیین درصد چربی در مواد غذایی است. در این روش، نمونه آسیاب‌شده درون انگشتانه سلولزی قرار می‌گیرد و با استفاده از حلالی مانند پترولیوم اتر یا هگزان، چربی موجود در نمونه به‌صورت مداوم استخراج می‌شود.
این فرآیند با استفاده از دستگاه سوکسله انجام می‌شود که شامل یک لوله استخراج، کندانسور و بالن تقطیر است. حلال در بالن تقطیر گرم می‌شود و بخار آن به کندانسور منتقل شده و دوباره به حالت مایع درمی‌آید و از طریق لوله استخراج به انگشتانه حاوی نمونه می‌ریزد. پس از چندین سیکل استخراج، چربی حل‌شده در حلال به بالن تقطیر بازمی‌گردد. در نهایت، حلال از چربی جدا شده و چربی باقی‌مانده در آون خشک می‌شود تا وزن آن به‌دست آید.
با محاسبه تفاضل وزن نمونه قبل و بعد از استخراج، درصد چربی موجود در نمونه تعیین می‌شود. این روش برای انواع نمونه‌ها از جمله غلات، دانه‌های روغنی، محصولات لبنی، گوشت و فرآورده‌های گوشتی قابل استفاده است و به‌دلیل دقت بالا و قابلیت تکرارپذیری، در بسیاری از استانداردهای ملی و بین‌المللی پذیرفته شده است.
جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.
مراحل انجام آزمون اندازه گیری میزان چربی به روش سوکسله
آماده‌سازی نمونه
ابتدا نمونه غذایی که قرار است چربی آن اندازه‌گیری شود، آماده می‌شود. اگر نمونه جامد یا خمیری باشد، بهتر است آن را به قطعات کوچک‌تر خرد کنید و مقداری حدود ۲۰۰ گرم یا کمتر را برای آزمایش استفاده کنید. نمونه را داخل یک پوشش مانند کاغذ صافی یا انگشتانه قرار دهید که منافذ آن حدود ۱ میلی‌متر باشد تا امکان عبور حلال فراهم شود.
قرار دادن نمونه در دستگاه سوکسله
پوشش حاوی نمونه داخل بخش مخصوص دستگاه سوکسله که به صورت یک محفظه مشبک است قرار می‌گیرد. این بخش به گونه‌ای طراحی شده که حلال بتواند از آن عبور کند و چربی نمونه را استخراج کند.
افزودن حلال استخراج‌کننده
در قسمت پایین دستگاه، یک بالن یا ظرف کروی قرار دارد که حلال استخراج‌کننده (معمولاً هگزان یا دی‌متیل اتر) داخل آن ریخته می‌شود. حجم حلال معمولاً حدود ۸۰ میلی‌لیتر است.
تبخیر حلال و تماس با نمونه
بالن حاوی حلال گرم می‌شود تا حلال به بخار تبدیل شود. دمای گرمادهی معمولاً کمی بالاتر از نقطه جوش حلال است، حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد بیشتر، مثلاً ۶۰ درجه برای هگزان. بخار حلال از طریق لوله به سمت بالای دستگاه می‌رود.
کندانس بخار و برخورد با نمونه
بخار حلال به قسمت کندانسور (مبرد) می‌رسد و سرد شده، به مایع تبدیل می‌شود. این مایع حلال روی نمونه ریخته می‌شود و باعث حل شدن چربی موجود در نمونه می‌گردد.
جمع‌آوری حلال چرب‌شده
حلال همراه با چربی استخراج‌شده در محفظه‌ای جمع می‌شود. وقتی سطح مایع به حد معینی رسید، به صورت سیفون به داخل بالن برمی‌گردد. این چرخه چندین بار تکرار می‌شود و به این ترتیب چربی بیشتری از نمونه جدا می‌شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آزمون های فیزیک و شیمیایی کلیک کنید.
پایان استخراج
این فرآیند معمولاً چند ساعت طول می‌کشد تا تقریباً تمام چربی موجود در نمونه استخراج شود. در برخی موارد، مثل گوشت که چربی به شکل آزاد نیست، نمونه پیش از استخراج باید با اسید (مثلاً HCl) هضم شود تا چربی آزاد شود.
جداسازی حلال از چربی
بعد از پایان استخراج، حلال باید از چربی جدا شود. این کار با حرارت دادن به محفظه حاوی چربی و تبخیر حلال انجام می‌شود یا از دستگاه اوپراتور استفاده می‌شود تا حلال به طور کامل حذف شود.
وزن‌کردن برای تعیین میزان چربی
برای تعیین مقدار چربی، وزن نمونه قبل و بعد از استخراج با دقت اندازه‌گیری می‌شود. اختلاف وزن به عنوان میزان چربی استخراج شده در نظر گرفته می‌شود. روش دیگر، وزن کردن بالن خالی، سپس وزن بالن پس از جمع‌آوری حلال و چربی و در نهایت وزن چربی خالص بعد از تبخیر حلال است.
نکات مهم در اجرای روش سوکسله
-
اندازه منافذ کاغذ صافی باید حدود ۱ میلی‌متر باشد تا حلال به راحتی عبور کند.
-
نمونه‌های جامد و خمیری بهتر است خرد شده و در پوشش مناسب قرار گیرند.
-
حجم حلال مصرفی معمولاً تا ۸۰ میلی‌لیتر محدود می‌شود.
-
دمای حرارت دادن باید کمی بیشتر از نقطه جوش حلال باشد.
-
قبل از اتمام فرآیند، شیر آب سیستم باید بسته شود تا بخار حلال دوباره به بالن بازنگردد.
-
برای نمونه‌های چرب زیاد، ممکن است استخراج اولیه انجام شود.
جهت آشنایی با آزمون اندازه گیری ویتامین ها کلیک کنید.
آزمایشگاه همکار نیکوفارمد، به‌عنوان یکی از آزمایشگاه‌های همکار سازمان غذا و دارو، خدمات تخصصی در زمینه آنالیز مواد غذایی ارائه می‌دهد. این آزمایشگاه با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص، آزمون اندازه گیری میزان چربی را با استفاده از روش سوکسله انجام می‌دهد.