آزمون اندازه گیری فرمالدهید چیست؟
آزمون اندازه گیری فرمالدهید به روش اسپکتروفوتومتری یکی از روش‌های متداول و دقیق جهت تعیین غلظت فرمالدهید در نمونه‌های مختلف (از جمله آب، هوا یا فرآورده‌های صنعتی) می‌باشد. در این روش، فرمالدهید با یک معرف شیمیایی خاص (معمولاً معرف استیل‌استون با حضور آمونیاک یا کروموتروپیک اسید) واکنش داده و ترکیب رنگی پایداری ایجاد می‌کند که شدت رنگ آن متناسب با غلظت فرمالدهید است. سپس با استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتر و در طول‌موج مشخص، جذب نوری این ترکیب اندازه‌گیری می‌شود. مقدار جذب به‌دست‌آمده با کمک منحنی کالیبراسیون به غلظت فرمالدهید تبدیل می‌شود. این روش به دلیل حساسیت بالا، دقت مناسب و قابلیت استفاده در رنج‌های پایین غلظتی، در بسیاری از آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.
فرمالدهید چیست؟
فرمالدهید، با فرمول شیمیایی CH₂O، ساده‌ترین آلدئید آلی است که به‌صورت گازی بی‌رنگ با بویی تند و نافذ وجود دارد. این ترکیب در صنعت به‌طور گسترده به‌عنوان ماده واسطه در تولید رزین‌های فنول-فرمالدهید، اوره-فرمالدهید و ملامین-فرمالدهید به کار می‌رود. فرمالدهید همچنین در تهیه مواد ضدعفونی‌کننده، نگهدارنده‌های بیولوژیکی و برخی فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد. با وجود کاربردهای گسترده، تماس طولانی‌مدت با این ماده ممکن است آثار زیان‌آوری برای سلامت انسان از جمله تحریک مجاری تنفسی و خطر ابتلا به سرطان داشته باشد، از این رو رعایت اصول ایمنی در هنگام کار با آن ضروری است.
آزمون اندازه گیری فرمالدهید به روش اسپکتروفوتومتری چگونه انجام می شود؟
تهیه معرف و محلول‌های استاندارد
در این مرحله، ابتدا معرف مناسب برای واکنش با فرمالدهید آماده می‌شود. یکی از رایج‌ترین معرف‌ها اسید کروموتروپیک در محیط سولفوریک اسید غلیظ است. همچنین، محلول‌های استاندارد فرمالدهید با غلظت‌های مشخص جهت تهیه منحنی کالیبراسیون تهیه می‌گردند. دقت در تهیه محلول‌ها، استفاده از آب دی‌یونیزه و ظروف شیشه‌ای تمیز الزامی است.
آماده‌سازی نمونه
نمونه مورد آزمون (اعم از آب، محلول فرآیندی یا عصاره جامدات) باید صاف یا سانتریفوژ شده و در صورت نیاز، رقیق گردد. در صورت وجود مواد مزاحم (مانند ترکیبات احیاکننده یا جاذب UV)، پیش‌تصفیه نظیر استخراج یا فیلتراسیون لازم است.
انجام واکنش رنگ‌زایی
در یک لوله آزمون یا کووت، مقدار معینی از نمونه یا محلول استاندارد را با معرف کروموتروپیک و اسید سولفوریک ترکیب کرده و در دمای مشخص (معمولاً ۹۰ تا ۱۰۰ درجه سلسیوس) و به مدت حدود ۳۰ دقیقه در حمام گرم یا بن‌ماری حرارت داده می‌شود. این واکنش منجر به تشکیل یک کمپلکس بنفش‌رنگ با شدت متناسب با غلظت فرمالدهید می‌گردد.
سرد کردن و اندازه‌گیری جذب
پس از اتمام واکنش و سرد شدن نمونه‌ها به دمای محیط، جذب نوری محلول‌ها در طول‌موج ۵۷۰ نانومتر (برای کروموتروپیک اسید) با استفاده از اسپکتروفوتومتر اندازه‌گیری می‌شود. یک نمونه شاهد (بلانک) بدون فرمالدهید نیز باید در آزمون لحاظ گردد.
رسم منحنی کالیبراسیون و محاسبه
جذب محلول‌های استاندارد در مقابل غلظت آن‌ها ترسیم شده و معادله خط کالیبراسیون به‌دست می‌آید. سپس با استفاده از جذب نمونه‌ها و جایگذاری در معادله، غلظت فرمالدهید در آن‌ها محاسبه می‌شود.
نکات مهم انجام آزمون
- استفاده از ظروف شیشه‌ای بدون آلودگی فرمالدهید و شست‌وشوی مناسب ابزارها ضروری است.
- دقت در کنترل دما و زمان واکنش تأثیر مستقیم بر صحت نتایج دارد.
- در صورت حضور ترکیبات مشابه مانند آلدئیدهای دیگر، ممکن است تداخل‌هایی ایجاد شود؛ بنابراین انتخاب معرف با اختصاصیت بالا حائز اهمیت است.
- نمونه‌ها پس از افزودن معرف باید دور از نور و در ظروف درب‌دار نگهداری شوند تا از تبخیر یا تخریب جلوگیری شود.
این روش به دلیل حساسیت بالا، محدوده خطی مناسب و تکرارپذیری خوب، انتخابی مطمئن در پایش‌های زیست‌محیطی و کنترل کیفی محصولات صنعتی حاوی فرمالدهید می‌باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آزمون های فیزیک و شیمیایی کلیک کنید.
اهمیت انجام آزمون اندازه گیری فرمالدهید
آزمون اندازه‌گیری فرمالدهید یکی از آزمون‌های کلیدی و تخصصی در حوزه کنترل کیفیت، ایمنی مصرف‌کننده و پایش زیست‌محیطی محسوب می‌شود. فرمالدهید به‌عنوان یک ترکیب آلی فرار (Volatile Organic Compound) با سمیت بالا، خاصیت تحریک‌کنندگی قوی و طبقه‌بندی‌شده به‌عنوان ماده سرطان‌زا برای انسان (مطابق با گزارش آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان – IARC)، همواره مورد توجه ویژه سازمان‌های استاندارد و بهداشتی قرار دارد. اهمیت آزمون اندازه گیری فرمالدهید در آن است که حتی مقادیر بسیار پایین فرمالدهید نیز می‌تواند اثرات سوء بر سلامت انسان به‌ویژه در مواجهه‌های مزمن ایجاد کند؛ از جمله آسیب‌های تنفسی، تحریک پوست و چشم، سردرد و افزایش ریسک ابتلا به برخی سرطان‌ها.
جهت آشنایی با آزمون تعیین میزان دانسیته کلیک کنید.
آزمایشگاه همکار نیکوفارمد با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادر تخصصی مجرب، آزمون اندازه‌گیری فرمالدهید به روش اسپکتروفوتومتری را مطابق با استانداردهای معتبر ملی و بین‌المللی انجام می‌دهد. آزمون اندازه گیری فرمالدهید با استفاده از روش کروموتروپیک اسید و اندازه‌گیری جذب نوری در طول‌موج مشخص، با دقت و حساسیت بالا، برای طیف وسیعی از نمونه‌ها از جمله محصولات چوبی، نساجی، مواد آرایشی-بهداشتی و محیط‌های کاری قابل انجام است. نیکوفارمد با رعایت اصول کنترل کیفیت و کالیبراسیون منظم دستگاه‌ها، نتایج قابل اعتماد و قابل استنادی ارائه می‌دهد که می‌تواند در فرایندهای کنترل کیفی، انطباق با الزامات قانونی و صدور مجوزهای تولید و واردات مورد استفاده قرار گیرد.