هود آزمایشگاهی چگونه کار می کند؟
هود آزمایشگاهی به گونهای طراحی شده است که با کنترل جریان هوا، ذرات معلق، بخارات شیمیایی یا عوامل بیولوژیکی خطرناک را از محیط کاری حذف کند و از کاربر و نمونهها محافظت نماید. نحوه عملکرد آن به این شکل است که ابتدا هوا از طریق فیلترهای خاصی مانند فیلتر HEPA یا کربن فعال عبور میکند، که هر کدام بسته به نوع هود و کاربرد آن، آلودگیهای میکروبی، شیمیایی یا ذرات را جذب میکنند.
در هودهای لامینار، هوا به صورت عمودی یا افقی از یک فیلتر HEPA به سمت سطح کار هدایت میشود و جریان یکدست و استریلی را فراهم میکند که از ورود ذرات خارجی جلوگیری میکند. در هودهای شیمیایی، هوا به همراه بخارات و گازهای سمی از محیط کار مکش شده و به خارج از محیط آزمایشگاه تخلیه میشود یا از طریق فیلترهای کربن فعال خنثی میگردد. در هودهای ایمنی زیستی نیز هوا پس از عبور از فیلتر HEPA و اطمینان از خلوص و ایمنی، مجدداً به محیط کار بازمیگردد یا به بیرون تخلیه میشود.
این جریان هوای کنترلشده نه تنها محیط کاربری را استریل و پاکیزه نگه میدارد، بلکه از پخش شدن آلودگیهای خطرناک در محیط جلوگیری میکند و در نتیجه، کاربر، نمونه و محیط اطراف را از خطرات احتمالی محافظت میکند.
انواع هود
- هود شیمیایی
- هود لامینار
- هود سقفی
- هود کانوپی
- هود بازویی
- هود PCR
- هود پاتولوژی
هود شیمیایی (Fume Hood)
هود شیمیایی برای محافظت کاربران در برابر بخارات، گازها و ذرات مضر شیمیایی استفاده میشود. این هودها در آزمایشگاههای شیمیایی و صنعتی کاربرد زیادی دارند و به طور خاص برای تخلیه بخارات سمی و مضر مواد شیمیایی طراحی شدهاند. عملکرد هود شیمیایی به این شکل است که هوای آلوده را از محیط کار مکش میکند و از طریق یک سیستم تهویه به بیرون از ساختمان تخلیه یا از طریق فیلترهای کربن فعال تصفیه میکند. با این کار، کاربر در برابر تنفس بخارات سمی محافظت میشود و خطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی مضر کاهش مییابد. هود شیمیایی به ویژه در آزمایشهایی که با اسیدها، حلالهای آلی و گازهای مضر سر و کار دارند، بسیار ضروری است.
جهت کسب اطلاعات در رابطه با پایش اتاق تمیز کلیک کنید.
هود لامینار یا بیولوژیکی (Biological Safety Cabinet)
هود بیولوژیکی به طور ویژه برای کار در محیطهای میکروبیولوژیکی و ایمنی زیستی طراحی شده است و به منظور حفاظت از کاربر، نمونه و محیط در برابر آلودگیهای میکروبی و زیستی مورد استفاده قرار میگیرد. این هودها معمولاً در آزمایشگاههایی که با عوامل بیماریزا، سلولها و کشتهای میکروبیولوژیک کار میکنند، ضروری هستند.
هودهای بیولوژیکی در سه کلاس (I، II و III) عرضه میشوند که هر کدام سطح متفاوتی از محافظت را ارائه میدهند.
در هودهای بیولوژیکی، هوا ابتدا از فیلترهای HEPA عبور کرده و سپس به صورت جریان آرام و یکنواخت به سمت محیط کار هدایت میشود. این فیلترها قادر به حذف ذرات بسیار ریز، باکتریها و ویروسها هستند و مانع از انتشار این عوامل به محیط کار میشوند. بسته به نوع هود بیولوژیکی، هوای فیلتراسیون شده میتواند به بیرون تخلیه یا دوباره به محیط آزمایشگاه بازگردد. به این ترتیب، کاربر و نمونهها در برابر آلودگیهای زیستی محافظت میشوند و خطر انتقال عوامل عفونی کاهش مییابد.
انواع هود لامینار
هود لامینار کلاس ۱
هود لامینار کلاس ۱ از لحاظ طراحی شبیه هودهای شیمیایی است، اما با پیچیدگی و کارایی بالاتری تجهیز شدهاند. این نوع هود برای محافظت از محیط آزمایشگاه و اپراتورهای آن استفاده میشود. با وجود مزایای متعدد، یکی از معایب هود لامینار کلاس ۱ این است که توانایی محافظت نمونههای کاری در برابر آلودگیهای خارجی را ندارد. بنابراین، این هود بیشتر برای کارهایی مناسب است که نیاز به حفاظت از کاربر و محیط دارند، بدون اینکه نیاز به محافظت از نمونهها باشد.
هود لامینار کلاس ۲
هود لامینار کلاس ۲ از سطح حفاظت بالاتری برخوردار است و هم محیط آزمایشگاه، هم اپراتورها و هم نمونههای آزمایشگاهی را در برابر آلودگیهای خطرناک محافظت میکند. به دلیل این ویژگی، این نوع هود برای کار با مواد بالقوه خطرناک و آلودگیهای زیستی مناسب است. هود لامینار کلاس ۲ در چهار مدل مختلف تولید میشود که هر کدام بر اساس نیازهای خاص آزمایشگاهها طراحی شدهاند. این تنوع در مدلها امکان استفاده گستردهتر و بهینهتر در شرایط مختلف آزمایشگاهی را فراهم میکند.
هود لامینار کلاس ۳
هود لامینار کلاس ۳ بالاترین سطح ایمنی را در بین هودهای لامینار ارائه میدهد. این هودها با ایجاد یک محیط کاملاً غیرقابل نفوذ برای هوای آلوده، مواد عفونی و عوامل بیماریزا، بیشترین کارایی را در حفاظت از کاربران و نمونهها دارند. هود لامینار کلاس ۳ برای کارهایی که نیاز به ایمنی بسیار بالا دارند، مانند کار با عوامل بیماریزا انسانی و حیوانی، ایدهآل است. این نوع هودها با استفاده از سیستمهای فیلتراسیون پیشرفته و ساختار محکم، از انتقال آلودگی به محیط خارج و حفاظت کامل از کاربر و نمونهها اطمینان حاصل میکنند.
هودهای لامینار با توجه به تقسیمبندی به سه کلاس مختلف، امکان انتخاب مناسبترین نوع هود را بر اساس نیازهای خاص هر آزمایشگاه فراهم میکنند. از هود لامینار کلاس ۱ برای محافظت محیط و اپراتورها، هود کلاس ۲ برای محافظت جامعتر از محیط، اپراتورها و نمونهها، تا هود کلاس ۳ برای بالاترین سطح ایمنی و محافظت از عوامل زیستی و آلودگیهای خطرناک، هر کدام نقش مهمی در ایجاد یک محیط آزمایشگاهی ایمن و کارآمد دارند. انتخاب صحیح نوع هود لامینار میتواند تاثیر قابل توجهی در کیفیت و ایمنی کارهای آزمایشگاهی داشته باشد.
جهت کسب اطلاعات در رابطه با آزمون میکروبی اتاق تمیز کلیک کنید.
هود کانوپی
این نوع هود را بر روی دیوار یا سقف آزمایشگاه نصب میکنند و عملیات شیمیایی در فضای زیر آن انجام میشود. به این شکل، آلودگیهای تولیدشده در طی فرآیندهای شیمیایی به صورت مستقیم و مداوم از محیط آزمایشگاه خارج میگردند. هود کانوپی دارای فنی است که بر روی خود هود نصب نمیشود و در مکانی خارج از آزمایشگاه قرار میگیرد.
هود PCR
هود PCR یک نوع هود تخصصی است که به طور خاص برای انجام فرآیند واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) طراحی شده است. هدف اصلی از استفاده از این هود، ایجاد یک محیط عاری از آلودگی و جلوگیری از ورود ذرات خارجی و آلایندهها به نمونههای حساس DNA و RNA است. این هود معمولاً مجهز به لامپ UV است که برای ضدعفونی کردن فضای داخلی هود پیش از شروع کار به کار میرود و به از بین بردن آلودگیهای احتمالی کمک میکند. هود PCR در آزمایشگاههای بیولوژی مولکولی و ژنتیک کاربرد دارد، زیرا در این فرآیندها حتی کوچکترین آلودگی میتواند نتایج آزمایش را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
هود پاتولوژی
هود پاتولوژی برای کار با بافتهای انسانی و حیوانی و مواد شیمیایی خاص پاتولوژی طراحی شده است. این هودها با هدف محافظت از کاربران در برابر بخارات سمی و خطرناک مواد شیمیایی و عوامل بیولوژیکی که ممکن است در طول آزمایشهای پاتولوژی منتشر شوند، استفاده میشوند. هود پاتولوژی مجهز به سیستمهای فیلتراسیون و تهویه پیشرفته است تا بخارات و ذرات مضر را از محیط خارج کند و از انتشار آلودگیها در فضای آزمایشگاه جلوگیری کند. این هودها در مراکز پاتولوژی، پزشکی قانونی و بخشهای تحقیقاتی پزشکی استفاده میشوند، جایی که ایمنی کاربر در برابر عوامل آلودهکننده و زیستی اهمیت بالایی دارد.
پایش انوع هود
پایش هودهای شیمیایی و بیولوژیکی برای اطمینان از عملکرد درست، ایمنی کاربر و جلوگیری از انتشار آلودگیها بسیار اهمیت دارد. این پایشها شامل بررسیهای دورهای و آزمونهایی است که باید به طور منظم انجام شود تا هرگونه نقص یا کاهش کارایی هود شناسایی و رفع گردد.
پایش هودهای شیمیایی
هودهای شیمیایی با هدف تخلیه بخارات و گازهای شیمیایی طراحی شدهاند و بنابراین، پایش آنها برای اطمینان از عملکرد مناسب سیستم مکش و تهویه بسیار ضروری است. در پایش هودهای شیمیایی، موارد زیر بررسی میشود:
سرعت جریان هوا: سرعت مکش هوا یکی از مهمترین پارامترهای عملکرد هود شیمیایی است. با استفاده از دستگاهی مانند آنمومتر، سرعت جریان هوا در دهانه هود اندازهگیری میشود تا مطمئن شویم که جریان هوا به میزان کافی برای حذف بخارات مضر است.
نشت گاز و بخار: با استفاده از ابزارهای خاص، میزان نشت گاز و بخارات شیمیایی بررسی میشود. این آزمون کمک میکند که در صورت وجود هرگونه نشتی، محل آن شناسایی و رفع گردد.
بررسی سیستم فیلتر و تهویه: فیلترهای کربن فعال و سیستم تهویه باید به صورت دورهای بازرسی و در صورت نیاز تعویض شوند. فیلترها با گذشت زمان اشباع شده و کارایی آنها کاهش مییابد؛ بنابراین، پایش آنها بسیار مهم است.
کنترل و تست دود: با ایجاد دود مصنوعی، مسیر حرکت و تخلیه دود از هود بررسی میشود تا اطمینان حاصل شود که جریان هوا به درستی عمل کرده و بخارات مضر از محیط خارج میشوند.
پایش هودهای بیولوژیک
پایش هودهای بیولوژیکی که به عنوان کابینتهای ایمنی زیستی شناخته میشوند، بسیار مهم است زیرا این هودها برای محافظت از کاربر و محیط در برابر عوامل زیستی و میکروبی طراحی شدهاند. روند پایش این هودها شامل مراحل زیر است:
آزمون فیلتر HEPA: فیلتر HEPA باید به طور منظم آزمایش شود تا از عملکرد مناسب آن در حذف ذرات بسیار ریز اطمینان حاصل شود. این آزمون با دستگاههای تست کننده فیلتر انجام میشود که با ذرات خاصی (مانند دود نمکی یا ذرات آئروسل) کارایی فیلتر را بررسی میکنند.
کنترل جریان هوا: جریان هوا باید به صورت یکنواخت و با سرعت مناسب به سمت محیط کار هدایت شود تا از ورود آلودگیهای خارجی جلوگیری شود. سرعت جریان هوا در ورودی و خروجی هود بیولوژیکی اندازهگیری میشود.
آزمون یکپارچگی فیلتر: برای اطمینان از عدم وجود نشتی یا نقص در فیلتر HEPA، آزمونهای یکپارچگی انجام میشود. در این آزمون، با استفاده از ذرات تست مخصوص، مسیرهای عبور هوا بررسی میشود تا هرگونه نقص یا نشتی شناسایی شود.
بررسی سیستم تهویه و تعادل فشار: هودهای بیولوژیکی باید به گونهای کار کنند که فشار منفی مناسب را در محیط ایجاد کنند. سیستم تهویه و فشار داخلی هود بررسی میشود تا از تعادل فشار و عملکرد درست آن اطمینان حاصل شود.
پایشهای هودهای شیمیایی و بیولوژیکی باید به طور منظم انجام شود و معمولاً به صورت سالانه یا هر شش ماه یک بار توصیه میگردد. علاوه بر این، هر زمان که تغییری در سیستم تهویه یا فیلتر هود ایجاد شود، پایش مجدد لازم است.
این پایشها به حفظ کیفیت عملکرد هودها کمک کرده و از انتشار آلودگیها، بروز حوادث و خطرات احتمالی در آزمایشگاهها جلوگیری میکند.
نکات مهم کار با هود های آزمایشگاهی
کار در قسمت انتهایی هود: توصیه میشود کارها را در انتهای هود انجام دهید تا جریان هوای یکنواخت بهتری فراهم شود.
خالی کردن هود از وسایل اضافی: اگر نمونهها یا وسایل غیرضروری در هود وجود دارند، آنها را خارج کنید تا فضای کافی و محیطی مرتب برای کار داشته باشید.
تمیز کردن هودهای مجهز به اشعه ماوراء بنفش: بهتر است این هودها را هفتهای یک بار با الکل تمیز کنید تا از کارایی و بهداشت آنها اطمینان حاصل شود.
ضدعفونی کردن هود پس از اتمام کار: پس از پایان کار، هود را با الکل ۷۰ درصد ضدعفونی کنید تا از انتشار آلودگیها جلوگیری شود.
صبرکردن قبل از خاموش کردن هود: پس از اتمام کار، به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صبر کنید تا سیستم تهویه تمامی ذرات معلق و آلایندهها را از بین ببرد و سپس دستگاه را خاموش کنید.
بستن پنجره شیشهای: پس از خاموش کردن لامپ، پنجره شیشهای جلوی هود را برای حفظ ایمنی و جلوگیری از ورود آلودگی ببندید.
مجهز بودن هود به لولهکشی گاز: توصیه میشود هود به لولهکشی گاز مجهز باشد تا بتوان به راحتی و با ایمنی از شعله استفاده کرد.
رعایت این نکات نه تنها به بهداشت محیط و ایمنی کاربران کمک میکند، بلکه موجب افزایش عمر و کارایی هود نیز میشود.
آزمایشگاه همکار نیکوفارمد با تخصص در پایش هودهای شیمیایی و بیولوژیکی، به کمک تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص، عملکرد این هودها را بررسی کرده و ایمنی و کارایی آنها را تضمین میکند. خدمات پایش شامل ارزیابی جریان هوا، یکپارچگی فیلترها، و سیستم تهویه بر اساس استانداردهای بینالمللی است. این خدمات برای مراکز پزشکی، دارویی و صنعتی که با مواد شیمیایی و زیستی حساس سروکار دارند، ضروری بوده و به افزایش ایمنی و عمر مفید تجهیزات کمک میکند.