کالیبراسیون آون چیست؟
کالیبراسیون آون فرایند مقایسه دمای واقعی داخل محفظه دستگاه با مقدار نمایش‌داده‌شده توسط نمایشگر آون، با استفاده از دماسنج مرجع با قابلیت ردیابی به استانداردهای بین‌المللی است. این عملیات به‌صورت چندنقطه‌ای و در دماهای مختلف (مثلاً 50، 100، 150، 200 درجه سلسیوس) انجام می‌شود تا صحت و یکنواختی حرارتی آون ارزیابی گردد. انحراف‌های اندازه‌گیری‌شده ثبت و در صورت نیاز اصلاح می‌شوند. کالیبراسیون دقیق آون برای تضمین صحت فرآیندهای حرارتی در آزمایشگاه‌ها، صنایع دارویی، غذایی و الکترونیک حیاتی است و بخشی کلیدی از الزامات سیستم‌های کیفیت مانند ISO/IEC 17025 محسوب می‌شود.
کالیبراسیون آون چگونه انجام می شود؟
رعایت نکات ایمنی
پیش از شروع کار، اطمینان حاصل می‌کنیم که تجهیزات ایمنی نظیر دستکش‌های نسوز، عینک محافظ و روپوش آزمایشگاهی را پوشیده‌ایم. دمای بالای آون می‌تواند منجر به سوختگی شود، بنابراین محافظت شخصی ضروری است.
بررسی اولیه دستگاه
آون را از نظر ظاهری بررسی می‌کنیم. المنت‌ها، فن گردش هوا، ترموستات، درب و عایق‌بندی را به‌دقت چک می‌کنیم تا از سلامت و عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل شود. اگر مورد مشکوکی مشاهده شود، عملیات متوقف و به تیم تعمیرات گزارش می‌شود.
ثبت مشخصات فنی
دیتاشیت کالیبراسیون را آماده کرده و اطلاعات دستگاه شامل نام برند، مدل، شماره سریال، تاریخ، شرایط محیطی (دما و رطوبت محیط) و نام اپراتور را ثبت می‌کنیم. این اطلاعات پایه‌ای برای مستندسازی فرآیند است.
نصب تجهیزات اندازه‌گیری مرجع
ترموکوپل‌های مرجع (ترجیحاً نوع K با گواهی کالیبراسیون معتبر) را به دیتالاگر متصل کرده و آن‌ها را در داخل آون، در نقاط مشخص قرار می‌دهیم. معمولاً سه موقعیت را در طبقه میانی انتخاب می‌کنیم: مرکز، سمت چپ، و سمت راست. در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر یکنواختی، می‌توانیم سنسورها را در ۹ نقطه نصب کنیم.
تعیین نقاط آزمون دمایی
سه نقطه دمایی را انتخاب می‌کنیم که در محدوده عملکرد آون قرار داشته باشد (مثلاً ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ درجه سلسیوس). این نقاط بر اساس نوع کاربرد دستگاه تعیین می‌شوند.
راه‌اندازی آون و رسیدن به دمای هدف
آون را روشن کرده و روی اولین دمای هدف تنظیم می‌کنیم. منتظر می‌مانیم تا دمای داخلی دستگاه به حالت پایدار برسد؛ این زمان بسته به حجم آون و توان گرمایی آن ممکن است ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول بکشد.
ثبت مقادیر دما
پس از تثبیت دما، مقادیر خوانده‌شده توسط هر ترموکوپل را یادداشت می‌کنیم. این اندازه‌گیری را برای دقت بیشتر در سه نوبت با فاصله زمانی مشخص تکرار می‌کنیم و میانگین دمای هر نقطه را محاسبه و ثبت می‌کنیم.
تکرار آزمون برای سایر دماها
همین مراحل را برای دو نقطه دمایی بعدی تکرار می‌کنیم. پس از هر بار تنظیم دما، منتظر پایداری می‌مانیم، سپس داده‌ها را جمع‌آوری و ثبت می‌کنیم.
تحلیل و ارزیابی نتایج
اختلاف دمای ثبت‌شده با دمای تنظیم‌شده روی آون را محاسبه می‌کنیم. در صورتی که انحراف در محدوده مجاز باشد (مثلاً ±۱ درجه سلسیوس)، دستگاه تأیید می‌شود. در غیر این صورت، آون را برای تنظیم یا تعمیرات تخصصی ارجاع می‌دهیم.
اعمال ضریب تصحیح (در صورت نیاز)
اگر انحراف دما کم و ثابت باشد، می‌توانیم یک ضریب تصحیح تعیین کرده و آن را در محاسبات یا تنظیمات دستگاه اعمال کنیم. برخی از آون‌ها این امکان را دارند که ضریب را مستقیماً در تنظیمات وارد کنیم.
تهیه گواهی کالیبراسیون
در پایان، کلیه داده‌ها، نمودارها و تحلیل‌ها را در قالب یک گزارش رسمی یا گواهی کالیبراسیون تهیه و امضا می‌کنیم. این گزارش باید شامل شماره سریال تجهیزات مرجع و تاریخ اعتبار کالیبراسیون آن‌ها نیز باشد.
جهت کسب اطلاعات در رابطه با کالیبراسیون انکوباتور کلیک کنید.
تجهیزات کالیبراسیون آون
برای اجرای دقیق و معتبر فرآیند کالیبراسیون آون، به مجموعه‌ای از تجهیزات تخصصی نیاز داریم که هر یک نقش حیاتی در اندازه‌گیری و تأیید دمای واقعی محفظه داخلی دستگاه ایفا می‌کنند. نخست، استفاده از دماسنج دیجیتال مرجع با گواهی کالیبراسیون معتبر الزامی است؛ این ابزار باید دارای قابلیت ردیابی به مراجع ملی یا بین‌المللی استاندارد باشد تا اطمینان از صحت قرائت دما حاصل شود. دوم، به سنسورهای حرارتی مقاوم در برابر دمای بالا مانند ترموکوپل نوع K نیاز داریم که بتوانند تا دمای حدود ۳۰۰ درجه سانتی‌گراد را با دقت قابل قبول اندازه‌گیری کنند. این سنسورها باید به‌گونه‌ای طراحی شده باشند که در برابر تغییرات سریع دما واکنش نشان دهند و پاسخ‌دهی پایداری داشته باشند. در کنار آن، بهره‌گیری از یک ابزار ترکیبی اندازه‌گیری دما و رطوبت که هم‌زمان بتواند شرایط محیطی اطراف آون (شامل دمای اتاق و رطوبت نسبی) را ثبت کند، برای مستندسازی کامل و تحلیل انحراف‌ها ضروری است. این ابزار معمولاً به شکل ترمو-هایگرومتر دیجیتال استفاده می‌شود و در کنار سایر تجهیزات، پایه‌گذار یک کالیبراسیون علمی و قابل استناد خواهد بود.
آزمایشگاه کالیبراسیون آون نیکوفارمد
آزمایشگاه کالیبراسیون نیکوفارمد با برخورداری از گواهینامه معتبر ISO/IEC 17025، خدمات کالیبراسیون آون‌های آزمایشگاهی را با بالاترین سطح دقت، قابلیت ردیابی و انطباق با استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌دهد. نیکوفارمد با بهره‌گیری از تجهیزات مرجع کالیبره‌شده، نیروهای متخصص و روش‌های استانداردشده، دمای واقعی محفظه آون را در چند نقطه و چند سطح دمایی اندازه‌گیری و تحلیل می‌نماید تا از صحت عملکرد حرارتی دستگاه اطمینان حاصل شود. دقت، شفافیت در مستندسازی، و ارائه گواهی رسمی کالیبراسیون مطابق الزامات قانونی و صنعتی، نیکوفارمد را به انتخابی مطمئن برای کالیبراسیون تجهیزات آزمایشگاه‌هی تبدیل کرده است.
جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.
اهمیت کالیبراسیون آون آزمایشگاهی
اهمیت کالیبراسیون آون آزمایشگاهی را نمی‌توان نادیده گرفت، زیرا حتی کوچک‌ترین انحراف دمایی در این تجهیزات می‌تواند به نتایج نادرست، تکرارناپذیر و در مواردی غیرقابل اعتماد منجر شود. عملکرد دقیق آون به واسطه ترموستاتی کنترل می‌شود که از طریق یک حسگر دما فرمان قطع و وصل المنت‌ها را صادر می‌کند. با گذشت زمان و تکرار چرخه‌های حرارتی، این سامانه مکانیکی به تدریج از کالیبره خارج شده و به‌دلیل تنش‌های مداوم، دچار خطای عملکرد می‌شود. این اختلال باعث می‌شود دمای واقعی داخل محفظه با دمای تنظیم‌شده تفاوت داشته باشد، بدون آنکه کاربر متوجه این انحراف شود. در چنین شرایطی، کیفیت فرآیندهای حساس مانند خشک‌کردن، استریل‌سازی یا آماده‌سازی نمونه‌ها به‌شدت افت می‌کند. انجام کالیبراسیون دوره‌ای، تنها راهی است که می‌تواند این فاصله‌ی پنهان بین «آنچه دستگاه نشان می‌دهد» و «آنچه واقعاً اتفاق می‌افتد» را آشکار کرده و امکان اصلاح آن را فراهم آورد. این اقدام، تضمینی برای اعتبار نتایج آزمایشگاهی و حفظ استانداردهای کیفی در محیط‌های حرفه‌ای است.