آزمون آنتی‌باکتریال چیست؟

آزمون آنتی‌باکتریال، که به عنوان آزمون ضد باکتری نیز شناخته می‌شود، روشی برای بررسی اثرات ضد باکتریایی یک ماده خاص  بر باکتری‌ها انجام می شود. تست آنی‌باکتریال به منظور ارزیابی توانایی ماده در جلوگیری از رشد باکتری‌ها یا کشتن آن‌ها انجام می‌شود و به‌ویژه در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی، مواد غذایی و پزشکی کاربرد دارد.

جهت دریافت خدمات و مشاوره رایگان با نیکوفامد تماس بگیرید.

آزمون آنتی‌باکتریال برای ضدعفونی‌کننده‌های دست

آزمون آنتی‌باکتریال ضدعفونی‌کننده‌های دست، فرآیندی است که برای ارزیابی کارایی این محصولات در از بین بردن یا مهار رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها بر روی سطح پوست انجام می‌شود. ضدعفونی‌کننده‌های دست باید اثربخشی مناسبی در برابر باکتری‌ها، به‌ویژه گونه‌های رایج و بیماری‌زا مانند اشریشیا کلی (E. coli) و استافیلوکوکوس اورئوس (S. aureus)، داشته باشند.

روش‌های آزمون آنتی‌باکتریال برای ضدعفونی‌کننده‌های دست

آزمون آنتی باکتریال ضدعفونی کننده های دست طبق استاندارد INSO 8512 انجام می شود.

روش کشت لمسی (Contact Plate Method)
در این روش، پوست دست شخص مورد آزمایش به صورت مصنوعی آلوده می‌شود و سپس از ضدعفونی‌کننده برای پاکسازی سطح دست استفاده می‌شود. پس از یک بازه زمانی مشخص، سطح دست با یک محیط کشت لمسی تماس داده می‌شود تا باکتری‌های باقی‌مانده به آن منتقل شوند. سپس، محیط کشت به انکوباتور منتقل می‌شود و پس از گذشت زمان مشخص، تعداد کلنی‌های رشد کرده شمارش می‌شود. کاهش تعداد کلنی‌ها نشان‌دهنده اثربخشی ضدعفونی‌کننده است.

روش رقیق‌سازی سریال (Serial Dilution Method)
در این روش، ضدعفونی‌کننده در چند غلظت مختلف رقیق می‌شود. هر غلظت از محلول بر روی باکتری‌های مورد نظر قرار می‌گیرد و پس از گذشت زمان، نمونه‌گیری و به محیط کشت منتقل می‌شود. در نهایت، حداقل غلظتی که می‌تواند رشد باکتری‌ها را متوقف کند، مشخص می‌شود که به آن حداقل غلظت مهاری یا MIC گفته می‌شود.

آزمون دیسک دیفیوژن (Disk Diffusion Assay)
این روش مشابه روش‌های معمولی دیسک دیفیوژن است. دیسک‌های کاغذی آغشته به محلول ضدعفونی‌کننده بر روی محیط کشت باکتریایی قرار می‌گیرند و پس از انکوباسیون، زون مهاری (بخش بدون رشد باکتری) در اطراف دیسک‌ها اندازه‌گیری می‌شود. این روش نشان می‌دهد که ضدعفونی‌کننده تا چه اندازه می‌تواند باکتری‌ها را در فاصله معینی از دیسک مهار کند.

آزمون آنتی‌باکتریال برای شوینده‌ها

آزمون آنتی باکتریال شوینده ها طبق استاندارد INSO 19708 انجام می شود.

آزمون آنتی‌باکتریال برای شوینده‌ها به‌منظور ارزیابی اثرات ضدباکتریایی این محصولات بر روی سطوح مختلف انجام می‌شود. این آزمون اهمیت زیادی در تضمین کیفیت شوینده‌ها و قدرت آن‌ها در حذف یا مهار رشد باکتری‌ها دارد، به‌ویژه در صنایع بهداشتی، غذایی و پزشکی که نیاز به پاکیزگی و ایمنی بالا دارند.

روش‌های آزمون آنتی‌باکتریال برای شوینده‌ها

چندین روش برای انجام آزمون آنتی‌باکتریال شوینده‌ها وجود دارد، که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آزمون زمان تماس (Contact Time Test) در این روش، باکتری‌های هدف مانند استافیلوکوکوس اورئوس و اشریشیا کلی بر روی سطحی (مثلاً سطح فلزی یا پلاستیکی) کشت داده می‌شوند و سپس شوینده مورد آزمایش با این سطح در تماس قرار می‌گیرد. پس از یک بازه زمانی مشخص (مثلاً ۵، ۱۰ یا ۱۵ دقیقه)، سطح مورد نظر شستشو و به محیط کشت انتقال داده می‌شود تا میزان باکتری‌های باقی‌مانده شمارش شود. این آزمون نشان می‌دهد که شوینده در مدت زمان‌های مختلف چه اثری بر روی باکتری‌ها دارد.

آزمون رقیق‌سازی سریال (Serial Dilution Method) در این روش، شوینده در غلظت‌های مختلف رقیق می‌شود و هر غلظت از شوینده با محلول کشت باکتریایی مخلوط می‌شود. سپس، این مخلوط به محیط کشت منتقل شده و در انکوباتور قرار می‌گیرد تا رشد باکتری‌ها بررسی شود. حداقل غلظتی که قادر به توقف رشد باکتری‌ها باشد به عنوان حداقل غلظت مهاری (MIC) شناخته می‌شود. این روش برای ارزیابی دقیق‌تر قدرت شوینده در غلظت‌های متفاوت مناسب است.

آزمون انتشار از طریق دیسک (Disk Diffusion Assay) مشابه روش دیسک دیفیوژن که در آزمایش‌های دارویی کاربرد دارد، در اینجا دیسک‌های کاغذی آغشته به شوینده روی محیط کشت باکتریایی قرار داده می‌شود. پس از گذشت زمان و در صورت اثرگذاری شوینده، زون مهاری (منطقه بدون رشد باکتری) در اطراف دیسک‌ها ظاهر می‌شود. اندازه این منطقه نشان‌دهنده میزان اثر ضدباکتریایی شوینده است.

آزمون کشت سطحی (Surface Culture Test) این روش بیشتر برای شوینده‌هایی که بر روی سطوح به کار می‌روند، استفاده می‌شود. سطح مورد نظر ابتدا به‌طور مصنوعی با باکتری‌ها آلوده شده و سپس با شوینده تمیز می‌شود. پس از مدت مشخص، از سطح نمونه‌گیری انجام شده و در محیط کشت قرار داده می‌شود. این آزمون به‌ویژه برای ارزیابی اثر شوینده‌ها در شرایط کاربردی و سطحی کاربرد دارد.

آزمون آنتی باکتریال ضدعفونی کننده ها

آزمون آنتی باکتریال ضدعفونی کننده ها طبق استاندارد INSO 11798 انجام می شود.

تست آنتی باکتریال برای ضدعفونی‌کننده‌ها فرآیندی است که برای ارزیابی کارایی و اثرات ضدباکتریایی محصولات ضدعفونی‌کننده مانند اسپری‌ها، محلول‌ها، ژل‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده مختلف انجام می‌شود. این آزمون برای اطمینان از توانایی این محصولات در کشتن یا مهار رشد باکتری‌ها در محیط‌های حساس مانند بیمارستان‌ها، صنایع غذایی و مکان‌های عمومی اهمیت ویژه‌ای دارد.

روش‌های رایج برای انجام آزمون آنتی‌باکتریال ضدعفونی‌کننده‌ها

چندین روش استاندارد برای آزمون آنتی‌باکتریال ضدعفونی‌کننده‌ها وجود دارد:

روش زمان تماس (Contact Time Method)
این روش به ارزیابی مدت زمانی می‌پردازد که ضدعفونی‌کننده باید با سطح آلوده به باکتری‌ها در تماس باشد تا اثر خود را نشان دهد. باکتری‌های هدف مانند اشریشیا کلی (E. coli) و استافیلوکوکوس اورئوس (S. aureus) روی سطح کشت داده شده، و سپس ضدعفونی‌کننده به مدت زمان‌های مختلف روی سطح قرار می‌گیرد (مثلاً 5، 10، 15 دقیقه). پس از هر بازه زمانی، نمونه‌گیری و کشت مجدد انجام می‌شود. در نهایت، با شمارش کلنی‌های باکتری، کارایی ضدعفونی‌کننده در زمان‌های مختلف سنجیده می‌شود.

آزمون حداقل غلظت مهاری (Minimum Inhibitory Concentration – MIC)
در این روش، ضدعفونی‌کننده در غلظت‌های مختلف رقیق می‌شود و هر غلظت با باکتری‌ها ترکیب می‌شود. این ترکیب در محیط کشت مناسب قرار می‌گیرد تا رشد باکتری‌ها بررسی شود. حداقل غلظتی که باعث توقف کامل رشد باکتری‌ها شود به عنوان MIC مشخص می‌شود. این روش برای سنجش قدرت ضدعفونی‌کننده و تعیین غلظت مؤثر آن بسیار مفید است.

آزمون انتشار از طریق دیسک (Disk Diffusion Method)
در این روش، دیسک‌های کاغذی که به محلول ضدعفونی‌کننده آغشته شده‌اند، روی محیط کشت باکتریایی قرار می‌گیرند. اگر ضدعفونی‌کننده اثر داشته باشد، ناحیه‌ای بدون رشد (زون مهاری) در اطراف دیسک مشاهده می‌شود. اندازه این ناحیه نشان‌دهنده قدرت ضدباکتریایی ضدعفونی‌کننده است. این روش معمولاً برای مقایسه چندین ضدعفونی‌کننده در یک آزمون واحد استفاده می‌شود.

آزمون شمارش کلنی (Colony Count Test)
این روش برای اندازه‌گیری کاهش جمعیت باکتریایی به‌کار می‌رود. ابتدا باکتری‌ها در یک محیط مایع رشد داده می‌شوند و سپس ضدعفونی‌کننده به محلول اضافه می‌شود. پس از مدت زمان مشخصی، نمونه از محلول برداشته شده و روی محیط کشت پخش می‌شود. تعداد کلنی‌های رشد یافته بعد از انکوباسیون شمارش می‌شود و تفاوت بین تعداد اولیه و تعداد نهایی کلنی‌ها نشان‌دهنده میزان کارایی ضدعفونی‌کننده است.

روش‌های کشت سطحی (Surface Culture Method)
در این روش، سطوح مختلف مانند فلز یا پلاستیک به‌طور مصنوعی با باکتری‌ها آلوده می‌شوند. سپس ضدعفونی‌کننده روی سطح اعمال می‌شود. پس از گذشت زمان مشخص، از سطح نمونه‌برداری شده و نمونه به محیط کشت منتقل می‌شود تا بررسی شود که آیا باکتری‌ها هنوز زنده‌اند یا خیر. این روش برای ارزیابی اثر ضدعفونی‌کننده‌ها در شرایط واقعی (مانند ضدعفونی سطوح بیمارستانی یا صنعتی) مناسب است.

آزمون آنتی باکتریال به روش انتشار دیسک

آزمون آنتی باکتریال به روش انتشار دیسک طبق استاندارد ISIRI 5875 انجام می شود.

آزمون آنتی‌باکتریال به روش انتشار دیسک (Disk Diffusion Method) یا روش دیسک دیفیوژن یکی از روش‌های متداول برای سنجش اثربخشی ضدباکتریایی مواد است. این روش به‌ویژه برای بررسی اثر آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها، و سایر مواد ضدباکتریایی بر روی باکتری‌ها استفاده می‌شود.

مراحل انجام آزمون انتشار دیسک

آماده‌سازی محیط کشت و باکتری‌ها: ابتدا محیط کشت آگار آماده و باکتری مورد نظر (مانند E. coli یا S. aureus) به‌صورت یکنواخت روی سطح محیط کشت پخش می‌شود.

قرار دادن دیسک‌های آغشته به ماده ضدباکتریال: دیسک‌های کاغذی کوچک به محلول ماده ضدباکتریال یا آنتی‌بیوتیک آغشته می‌شوند و سپس روی سطح محیط کشت قرار می‌گیرند. هر دیسک نمایانگر یک نمونه با غلظت مشخصی از ماده ضدباکتریال است.

انکوباسیون: پتری‌دیش‌ها (ظرف‌های کشت) در انکوباتور با دمای مناسب قرار می‌گیرند تا باکتری‌ها رشد کنند و اثر ماده ضدباکتریایی بررسی شود.

بررسی نتایج و اندازه‌گیری زون مهاری: پس از گذشت زمان مشخص، زون مهاری (ناحیه بدون رشد باکتری) در اطراف دیسک‌ها مشاهده می‌شود. قطر این ناحیه نشان‌دهنده قدرت ماده ضدباکتریال است؛ هرچه زون بزرگ‌تر باشد، ماده قوی‌تر در مهار رشد باکتری عمل کرده است.

آزمون ارزیابی حداقل غلظت کشنده باکتری (MIC-MBC)

آزمون ارزیابی حداقل غلظت کشنده باکتری (MIC-MBC) طبق استاندارد ISIRI 5875 انجام می شود.

آزمون حداقل غلظت مهاری (MIC) و حداقل غلظت کشنده باکتری (MBC) برای ارزیابی قدرت ضدباکتریایی یک ماده انجام می‌شود. این روش به‌ویژه در تحقیقات آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها و ترکیبات ضدباکتریال برای تعیین کمترین غلظتی که می‌تواند باکتری‌ها را مهار یا از بین ببرد، کاربرد دارد.

مراحل انجام آزمون MIC و MBC

آماده‌سازی سریال رقت‌ها: ابتدا رقت‌های سریالی از ماده ضدباکتریال مورد نظر تهیه می‌شود تا غلظت‌های مختلفی از آن به دست آید.

اضافه کردن باکتری به رقت‌ها: در هر لوله یا چاهک حاوی رقت‌های مختلف، محلول باکتری اضافه می‌شود. سپس این مخلوط‌ها در انکوباتور قرار داده می‌شوند.

اندازه‌گیری MIC: پس از انکوباسیون، کمترین غلظتی که می‌تواند به طور کامل از رشد باکتری جلوگیری کند به عنوان MIC در نظر گرفته می‌شود. معمولاً عدم کدورت محیط نشان‌دهنده توقف رشد است.

اندازه‌گیری MBC: برای تعیین MBC، نمونه‌ای از لوله‌های فاقد رشد باکتریایی (در MIC) روی محیط کشت تازه انتقال داده می‌شود. کمترین غلظتی که باکتری را به‌طور کامل از بین برده و هیچ رشد مجددی در کشت جدید ایجاد نکند، به عنوان MBC تعیین می‌شود.

آزمایشگاه همکار نیکوفارمد با به‌کارگیری تجهیزات پیشرفته و تیمی از متخصصین باتجربه، طیف کاملی از آزمون‌های آنتی‌باکتریال را به منظور ارزیابی کیفیت و کارایی محصولات ضدباکتریایی ارائه می‌دهد.

آزمایشگاه نیکوفارمد همواره با ارائه نتایج معتبر و قابل اعتماد، در جهت ارتقای سلامت عمومی و حفظ بهداشت جامعه گام برمی‌دارد و آماده همکاری گسترده با صنایع و سازمان‌های مرتبط است.

منبع:nlm